HP iPAQ hw6515 review

Hewlett-Packard is sinds de fusie met Compaq vrijwel één van de grootste en bekendste Pocket PC-leveranciers op de markt.

Vooral qua betrouwbaarheid, stabiliteit en degelijkheid zijn de HP Pocket PC’s erg gewild en doen het uitstekend op de zakelijke markt. De laatste jaren is het Windows Mobile Phone-edition gedeelte aan het groeien, en sinds enige tijd levert HP dan ook Pocket PC Phones met veel all-in-one functionaliteit. Deze week reviewt NieuweMobiel de HP iPaq hw6515 Mobile Messenger, welke niet alleen is voorzien van een volledig QWERTY-keyboard en EDGE, maar ook van een ingebouwde GPS-module. Gezien navigatietoepassingen één van de grootste verkoopredenen van een Pocket PC zijn springt HP hier handig op in.

Met de introductie van de HP iPaq hw6515 slaat men bij HP een aantal vliegen in één klap. Naast de HP iPaq hw6340 kan ook met de hw6515 gebeld worden en leent zich met het QWERTY-keyboard prima voor snelle tekstinvoer, wat het toestel tot een goed Messaging-device moet maken. Door de ingebouwde GPS-ontvanger is de hw6515 ook uitstekend in te zetten als navigatietoestel. Gezien men zonder de juiste software nog geen centimeter zal navigeren heeft HP een overeenkomst gesloten met TomTom. Dit bedrijf van Nederlandse bodem is dé marktleider op navigatiegebied en zal bij velen een belletje doen rinkelen. Men treft dan ook op het toestel zelf een TomTom-navigator versie aan, voorzien van een gratis download in de vorm van een te kiezen regiokaart. HP en TomTom bieden met de hw6515 een goede concurrent voor fabrikanten als Mio met de x68/x69 serie, welke ook voorzien zijn van een ingebouwde GPS-reciever. Dit toestel van Mio biedt echter minder features, en wordt er standaard een eigen pakket in plaats van TomTom meegeleverd. Naast navigatie alleen biedt de hw6515 als eerste Windows Mobile-toestel EDGE. Deze techniek is vergelijkbaar met GPRS, maar is sneller, hoewel minder snel dan UMTS. Voordeel van EDGE dat het wel overal verkrijgbaar is.
In de review zullen deze onderwerpen en overeenkomsten uitgebreid aan bod komen.

De HP iPaq hw6515 is een Pocket PC Phone, maar wat biedt een Pocket PC voor voordelen ten opzichte van een gewone Smartphone? Een Pocket PC oftewel PDA (Personal Digital Assistant) is in dit geval een krachtig apparaat voor de veeleisende gebruiker. Het toestel is voorzien van een aanraakscherm en biedt meerdere mogelijkheden op het gebied van Office-applicaties die standaard geïntegreerd zijn, zoals Word, Excel en Powerpoint. Naast de al uitstekende integratiemogelijkheid met Exchange Server heeft de Pocket PC een streepje voor op de Smartphone door direct de Office-documenten te kunnen openen en vaak ook te bewerken. Bovendien bestaat de Pocket PC al vrij lang, zo’n zes jaar. Dit levert een gigantische hoeveelheid software op die verkrijgbaar is voor het Windows Mobile for Pocket PC-platform. Van 3D-shooter tot subnetcalculator, men kan het zo gek niet bedenken of de applicatie bestaat. Dit is zeker een groot pluspunt, en al helemaal omdat de softwarecompatibiliteit goed in orde is. De genoemde punten zijn dan ook een goede reden om een Pocket PC aan te schaffen. De hw6515 heeft bovendien de GSM/GPRS-functie geïntegreerd en is redelijk compact.

HP brengt de hw6515, deel uitmakend van de 6500-serie in meerdere uitvoeringen op de markt. Zo is er de hw6510 beschikbaar, welke zonder camera is uitgevoerd, speciaal voor bijvoorbeeld bedrijven met een anti-cameraphone policy. Ook is er de nagenoeg gelijke 6700-lijn beschikbaar, die Wireless LAN aan boord heeft en verder van dezelfde opties zijn voorzien. Een korte opsomming:

HP iPaq hw6510: Uitvoering zonder camera en WLAN
HP iPaq hw6515: Uitvoering zonder WLAN
HP iPaq hw6710: Uitvoering zonder camera, maar mét WLAN
HP iPaq hw6715: De compleetste uitvoering met camera en WLAN

Plus- en minpunten HP iPAQ hw6515

  • Handzaam formaat
  • Kwaliteit toetsenbord
  • Twee geheugensloten
  • Verschillende uitvoeringen leverbaar
  • Ingebouwde GPS-ontvanger van goede kwaliteit
  • EDGE
  • Degelijke productkwaliteit
  • Oudere Windows Mobile versie
  • Belemmerende schermresolutie
  • Schermhelderheid en contrast
  • Camera- en videokwaliteit
  • Standaard verouderde TomTom-applicatie
  • Benelux kaarten moeten apart worden aangeschaft

Wat zit er bij het toestel?

Bij de HP iPaq hw6515 worden alle benodigde accessoires bijgeleverd, ook een cradle en een screenprotector horen hierbij. Het laatstgenoemde is eigenlijk een essentieel pakketonderdeel, die helaas nog lang niet alle leveranciers in de doos stoppen. Inbegrepen is het volgende:

• Toestel
• Batterij (1150 mAh)
• CD-ROM met Microsoft ActiveSync, Outlook en handleidingen in PDF-formaat
• Engelstalige handleiding
• Cradle
• Screenprotector
• Headset
• Bureaulader

Zoals bekend van HP zijn de accessoires prima van kwaliteit, zo ook de cradle en de handleiding. Eigenlijk mag men dit ook min of meer wel verwachten van een grote computerfabrikant, die juist bekend staat om de uitstekende support voor bijvoorbeeld servers. Dat stukje goede benadering naar klanten toe is ook terug te vinden in de Engelstalige handleiding bij dit toestel, de hw6515. Anders dan bijvoorbeeld de toestellen van Orange wordt er geen Nederlandstalige handleiding meegeleverd. Een minpunt om terug te komen op het bijgeleverde accessoirepakket is het mono-headset, wat niet erg geschikt is voor het luisteren van muziek. Ook is het jammer dat er geen geheugenkaart is bijgeleverd, al hoeft een SD-kaart niet veel meer te kosten.

Uiterlijk

De zakelijk ogende HP iPaq hw6515 straalt niet alleen degelijkheid uit, maar voelt ook zo aan. Hierop is het toestel geen uitzondering ten opzichte van andere modellen van HP. Het toestel is met afmetingen van 118 x 71 x 21 mm wat groter en vierkanter dan de HTC Magician (Qtek S100, T-Mobile MDA Compact) maar blijft een compacte Pocket PC Phone. Niet te vergeten dat de HP iPaq hw6515 van meer features is voorzien dan eerdergenoemde, en het scherm is verkleind om het toestel wat korter te maken. In tegenoverstelling tot een gewone Pocket PC heeft de hw6515 een vierkante 1:1 schermresolutie van 240 x 240 pixels in plaats van 240 x 320 pixels. Die 80 pixels heeft men moeten inleveren voor een wat kleiner device in de broekzak.

De formfactor van het toestel is vrij uniek en heeft wel iets weg van de PalmOne Treo of een Blackberry-toestel, waar de HP ook onder andere de concurrentie mee aangaat. Al deze toestellen zijn voorzien van een volledig QWERTY-toetsenbord, een onderdeel waar ook de hw6515 zeker goed mee scoort.

Het toetsenbord dient bij voorkeur bediend te worden met het topje van de duim, maar de bruikbaarheid is erg goed. In tegenoverstelling tot handschriftherkenning is het gebruik van dit toetsenbordje zo onder de knie te krijgen en erg comfortabel om dagelijks te gebruiken. Bovendien is het toetsenbord duidelijk (blauw) verlicht.

Boven het toetsenbord bevinden zich twee toetsen om snel de contactpersonen en het messagingcentrum te bereiken. Ook een 5-richtings joystick ontbreekt niet. Opvallend is dat het toestel overigens twee geheugenkaartsloten heeft. De hw6515 heeft zowel een SD- als een MiniSD-slot, iets wat tot nu toe nog niet eerder is voorgekomen in een Pocket PC Phone.

Uithoudingsvermogen

In principe stelt iedereen het op prijs dat een toestel het lang volhoudt qua batterijtijd. Bij de HP iPaq hw6515 wordt een 1150 batterij meegeleverd, die het met normaal gebruik twee dagen, maximaal drie dagen volhoudt. Een prestatie die voor het soort toestel normaal is, niet uitzonderlijk goed maar ook niet uitzonderlijk slecht. Houdt er wel rekening mee dat bijvoorbeeld het gebruik van Bluetooth en camera het energiegebruik behoorlijk kan beïnvloeden. De ingebouwde GPS ontvanger is waarschijnlijk nog de grootste energievreter die de batterijduur tot minder dan één dag terug kan brengen. Tijdens het navigeren op lange ritten is een autolader dan ook wel aan te raden.

Belkwaliteit

Tijdens het bellen en gebeld worden zijn vrijwel geen verbindingsproblemen ondervonden. Het toestel zelf biedt een goede en betrouwbare signaalsterkte. De gesprekskwaliteit is in orde en ook de externe speaker is goed hoorbaar, vooral een belangrijk punt bij het navigeren. Wederom scoort het toestel hier punten mee.

Het bellen gaat met de hw6515 op een speciale manier. Het invoeren van een nummer kan zowel via het keypad als het touchscreen, maar voordat dit mogelijk is moet de telefoonfunctie van het toestel eerst aangeroepen worden. Dit kan door de groene accept-toets van de hw6515 in te drukken. Vervolgens kan er een nummer ingevoerd worden. Buiten dit kan er ook een contact worden opgezocht om op te bellen, zodat er een nummer uit de lijst gekozen kan worden. Verder is het ook mogelijk om de contactpersonen vanuit het Startmenu te benaderen of door op de Contacts-toets te drukken.

Voor wie deze methode niet snel genoeg is, kan er voor kiezen om een nummer toe te wijzen aan Speed Dail, in één van de beschikbare plekken. Dit wil simpelweg zeggen dat een nummer in twee handelingen gekozen kan worden, zonder daarvoor eerst in het eigenlijke telefoonboek te bladeren.

Gemiste gesprekken kunnen onder Call History worden weergegeven. Een lijst met personen wordt weergegeven waarvan de tijd, datum en hoelang er gebeld is weergegeven kan worden. Ook hier wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde timers, hier kan precies bekeken worden voor hoelang er in totaal is gebeld. Er kan tevens worden gekozen om items van Call History weg te gooien als ze ouder zijn dan een bepaalde datum.

De HP iPaq hw6515 beschikt ook over 40-toons polyfonische beltonen die prima klinken. Het toestel is dan ook geen uitzondering op andere Pocket PC Phones of Smartphones. Standaard worden er WMA, MIDI en WAV-beltonen ondersteund. Buiten deze geluidsformaten om ontbreekt de ondersteuning voor een grote hoeveelheid verschillende formaten, zoals MP3, ASF en 3GP/WMV (audio). Het is natuurlijk altijd erg eenvoudig om geluiden te converteren naar Windows Media Audio (WMA) of een losse plugin voor het toestel aan te downloaden, maar standaard moet men het helaas zonder doen. Ondanks dat is WMA een prima standaard en een stuk kleiner dan WAV, zonder dat dit ten koste gaat van de geluidskwaliteit.

Beeldscherm

De HP iPaq hw6515 heeft zijn ietwat ingekorte formfactor ook te danken aan het scherm. Dit TFT touchscreen-display is iets korter dan een regulier 3.5” scherm en heeft door de vierkante vorm (1:1) een andere resolutie meegekregen. Deze afwijkende resolutie is in plaats van de standaard QVGA (240 x 320)-resolutie nu 240 x 240 pixels geworden, men moet het aan de onderkant met 80 pixels minder doen. De hw6500-serie is de eerste in zijn soort die van zo’n dergelijk scherm voorzien is, en hiermee houdt het enigste positieve wat over dit display te zeggen is ook op.

De resolutie van 240 x 240 pixels is voor een Pocket PC namelijk op alle manieren beperkend. Applicaties, video’s en games worden niet goed weergegeven, of men moet simpelweg 80 pixels aan de onderkant van het scherm missen, wat sterk afbraak doet aan de bruikbaarheid. Helaas heeft HP niet gekozen voor een 2.8” scherm dat wél voorzien is van de standaardresolutie van 240 x 320 pixels. HTC heeft met de Magician-serie laten zien dat dit weldegelijk mogelijk is en zelfs leidt tot een veel beter en scherper display dan bij de meeste Pocket PC Phones het geval is. Samsung doet er zelfs nog een schepje bovenop met een 2.4” display, wat ook leidt tot een superieure Pocket PC-Phone van Smartphone-formaat (Samsung i750), met de looks van de bekende D500. Mocht HP alsnog voor een vierkant display hebben gekozen, waarom dan geen 320 x 320 pixels? Palm doet dit uitstekend met de Treo 650, zij het niet dat 320 x 320 pixels in Windows Mobile 2003 SE en hoger niet ondersteund wordt. Uit praktisch oogpunt had men dan ook beter bij Palm over de schouder mee kunnen kijken en voor de 320 x 320 resolutie te kiezen.

Alsof 240 x240 pixels nog niet slecht genoeg is voor een Pocket PC Phone doet ook de kwaliteit van het display het toestel geen goed. Qua helderheid en scherpte doet het display gedateerd aan, en lijkt het erg donker. Met een maximale weergave van 65.535 kleuren is deze waarde gelijk aan andere Pocket PC’s.

Menu

Wanneer over de HP iPaq hw6515 wordt gesproken, dan wordt deze meestal in één adem met Smartphone genoemd, helemaal met de bijnaam ‘Mobile Messenger’. Nu is dit gedeeltelijk waar, omdat het toestel een belfunctie heeft en een besturingssysteem draait, maar het is toch echt een Pocket PC Phone. Het besturingssysteem van de hw6515 is namelijk Windows Mobile 2003 SE (Second Edition) for Pocket PC. Sinds de introductie van Windows Mobile 5 afgelopen mei is Windows Mobile 2003 alweer gedateerd, laat staan bij de introductie van een geheel nieuw device waar recente software toch echt niet op mag ontbreken.

Het is nog maar de vraag of er een update komt naar Windows Mobile 5 voor de HP iPaq hw6500-serie. Er zwerven geruchten rond die spreken van een Windows Mobile 5 update, maar zeker is het allemaal nog niet. Tot die tijd (of helemaal niet) moet men het doen met een verouderde versie van Windows Mobile.

De naam van de Pocket PC-uitvoering van Windows Mobile is gelijk aan die van een reguliere Windows Mobile Smartphone, maar er zijn behoorlijke verschillen tussen Windows Mobile voor de Smartphone en voor de Pocket PC Phone. Zo werkt men in hogere resoluties dan 176 x 220, wordt het scherm voor de bediening gebruikt en is de gebruikersinterface totaal anders. Het is te zeggen dat het besturingssysteem vrijwel gelijk is aan dat van een HP iPaq, Dell Axim of een andere willekeurige Pocket PC, ware het niet dat men bij Pocket PC Phones onder andere telefoon- en GPRS-functionaliteit heeft toegevoegd. In het geval van de HP iPaq hw6515 is dit zelfs een interne GPS-ontvanger en EDGE, functies die zeer zeker niet standaard aanwezig zijn op een Pocket PC, en tevens features waar het toestel een primeurtje mee heeft.

Het verschil met een Windows Mobile Smartphone is direct te zien bij het eerste gebruik. De HP iPaq hw6515 heeft een echt startmenu in de linkerbovenhoek. Tikt men hierop met de stylus dan komt een menu tevoorschijn met een lijst programma's, die lijst kan overigens worden aangepast. Ook hier zijn enkele quicklaunch-iconen te zien, een soort snelkoppelingen van de meest gebruikte programma's. De overige programma's zijn te vinden in het submenu Programs, ook de instellingen zijn te vinden in een submenu.

Voor de nieuwe gebruiker heeft Windows Mobile veel weg van het Windows van de gewone PC en voelt bekend aan. Niet gek, als men er bij stilstaat dat Windows CE, waarop Windows Mobile is gebaseerd, een gestripte versie is van Windows 95. Op het 'bureaublad', (Today- of Homescreen genaamd) zijn enkele snelkoppelingen naar de inbox, taken en kalender te zien. Bij de HP iPaq HW6515 is hier ook nog de toestelstatus te zien zoals batterijtijd, hoeveelheid vrij werkgeheugen en de hoeveelheid vrij opslaggeheugen.

Ook Bluetooth kan hier direct worden ingeschakeld net als flight mode. Het toestel zal dan niet naar een netwerk zoeken. Een nieuwe feature die destijds met Windows Mobile 2003 SE geïntroduceerd is, is landscape modus. Onder landscape draait het scherm een kwartslag zodat men bepaalde programma’s beter kan laten draaien of tonen, een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het comfortabeler surfen onder landscape modus, en video’s kijken indien deze nog niet zijn gedraaid. Omdat de HP iPaq hw6515 een vierkant scherm heeft, is ook deze functie weggelaten. Landscape modus voegt dan op deze manier eigenlijk niks toe.

Dat de vierkante resolutie van 240 x240 letterlijk een (vierkant) blok aan het been is blijkt weer eens wanneer men grafische applicaties en spellen probeert te draaien. In alle gevallen lijken de toepassingen ook prima te draaien, totdat er ineens de onderste helft van het scherm ontbreekt en in verband met de lagere resolutie niet weergegeven wordt. In de meeste gevallen zijn de onderste 80 pixels van de applicatie niet zichtbaar. Dit gooit behoorlijk roet in het eten voor het gebruik van de toepassing en/of speelplezier. Daarnaast is de weergave voor het surfen op internet achteruit gegaan. Het gemis van 80 pixels lijkt erg weinig, maar is pas te merken wanneer het toestel echt gebruikt wordt. Zelden wordt er iets op een comfortabele wijze fullscreen weergegeven, zelfs het in het instellingenmenu (Settings) is de niet te ontwijken scrollbalk te zien. Voor thema’s geldt overigens hetzelfde, standaardthema’s moeten wederom ruimte missen van de onderkant, waardoor ze opgepropt en vertekend overkomen.

Ondanks de erg duidelijke batterij-indicatie op het homescreen is er voor de rest nergens een batterij aanduiding te zien. Men kan onder Settings kijken, maar feit is wel dat dit bepaald geen praktische methode is. Ook bepaalde menuonderdelen zitten niet op een logische plaats, zoals 'phone-settings'. Hier zijn geluiden in te stellen terwijl een ander onderdeel, ' Sounds & Notifications' ook al zo heet. Phone-settings is een onderdeel wat later ingebouwd is voor het telefoongedeelte, maar niet erg voldoende is geïntegreerd - een functie die duidelijk veel later in het OS is opgenomen.

Wanneer er naar de snelheid van het menu gekeken wordt is deze uitstekend te noemen, ook al maakt het toestel slechts gebruik van een 312 MHz processor wat in vergelijking met de huidige Pocket PC Phones behoorlijk gedateerd mag worden genoemd. Vergeet echter niet dat de hw6515 een device is bedoeld voor zakelijk gebruik. Multimediaal is te zien dat het toestel niet erg goed mee komt als men alleen al kijkt naar het scherm. Ondanks de magere CPU is het ontzettend snel en makkelijk om door de menu's heen navigeren met de stylus, programma's worden erg snel opgestart en weer afgesloten.

Zijn er eenmaal (erg) veel programma's geopend, dan is het duidelijk te merken dat de snelheid er een beetje uit is na een poosje. De eerder geopende programma's sluiten namelijk niet af wanneer met ze sluit en blijven in het geheugen staan, waardoor het toestel zelfs zo traag kan worden en kan leiden tot vastlopers. In dit geval is een reset nodig: men drukt met de stylus aan de onderkant van het toestel de reset-knop in en het toestel herstart zichzelf, wat ongeveer 10 seconden zal duren maar toch de nodige irritaties met zich meebrengt.

Duidelijk is dat de in het geheugen opeenhopende programma's de voornamelijkste oorzaak zijn van traagheid en vastlopers. Dit kan worden voorkomen door goed gebruik van de Taskmanager, die ook verstopt is in het menu Settings. Het is handiger om hiervoor een tool te gebruiken die alle programma's ook afsluit wanneer met op het kruisje tikt, en zo vrij werkgeheugen behouden blijft. Deze tool, SPB Pocket Plus, geeft ook de mogelijkheid om een goede batterijmeter bovenin neer te zetten. SPB Pocket Plus heeft nog veel meer features, maar deze worden in de review in niet verder behandeld.

Telefoonboek

Het telefoonboek kan worden gevonden onder het startmenu of door op de knop Contacts te drukken. Er wordt dan een telefoonlijst getoond met namen en nummers naast elkaar weergegeven, en meteen is zichtbaar dat dit telefoonboek een stuk uitgebreider is dan voor de Smartphone. Er kan op voor- of achternaam worden gerangschikt door op één van de alfabetische tabbladen te tikken, wat de look en feel geeft van een degelijke, ouderwetse telefoonklapper. Een goede reden waarom juist dit telefoonboek goed werkt is als men een wat grotere contactpersonenlijst heeft, dat namen op alfabetische volgorde zo terug te gevonden. Contactpersonen kunnen ook worden gesorteerd per bedrijf (Company) als dit is ingesteld.

Ook is er een zoekfunctie om op naam te zoeken. Een nadeel is wel dat altijd het huisnummer wordt getoond in de hoofdlijst, en niet -naar keus- een ander nummer. Bij het toevoegen van een nieuw contact zijn er ontzettend veel mogelijkheden, van het invoeren van een derde e-mail adres tot eventuele namen van kinderen. De standaard ingevoerde naam wordt overigens weergegeven als (bijvoorbeeld) Van Wijk, Antal in plaats van Antal van Wijk. Door de volledige naam bij 'first name' zetten lost men dit euvel op, als dit de voorkeur zou zijn. Toch is dit slechts een workaround en zijn er geen andere manieren om de namen in het telefoonboek weer te geven, zoals dit bij Symbian OS wel mogelijk is. Het telefoonboek zelf is te allen tijde zichtbaar vanuit 'Contactpersonen' in Microsoft Outlook na synchronisatie, hier kunnen ook eventueel aanpassingen worden gemaakt. Voor wie voicedial wil gebruiken kan prima uit te voeten met de standaard geïnstalleerde applicatie waar bepaalde nummers mee te bellen zijn.

Mede omdat de HP 6500-serie een zakelijke lijn toestellen is, is er geen CallerID-software in de ROM opgenomen. Het is zonder extra software in dit geval dus niet mogelijk om een foto voor een contact in te stellen. Sinds de introductie van Windows Mobile 5 is CallerID-software een standaardoptie in het telefoonboek geworden, maar bij Windows Mobile versies ouder dan de genoemde is standaard CallerID niet aanwezig.

Messaging

Net als bijna alle andere Windows Mobile toestellen is ook de hw6515 een prima allrounder op het gebied van messaging. Het toestel heeft dan ook alle mogelijkheden aan boord: SMS, MMS, IMAP/POP3 e-mail, en MSN Messenger. Alle onderdelen behalve MSN staan op een centrale plek in het toestel, namelijk Messaging.

Dit onderdeel Messaging (berichtencentrum) heeft de look & feel van Microsoft Outlook en is erg prettig in de omgang, berichten kunnen worden gesorteerd op onderwerp en datum. Net zoals op de PC is hier een mappenindeling aanwezig met 'Inbox', 'Outbox' en 'Sent Items'. Het werken met SMS, e-mail en MMS leverde overigens geen problemen op en de nieuwe MMS-editor steekt logisch in elkaar. Een handigheid hieraan is onder andere een teller voor de grootte van het bericht in kilobytes. Dit is vooral handig omdat iedere netwerkaanbieder een maximumlimiet hanteert hoe groot de MMS mag zijn.

De speciale MSN Messenger-versie voor de Pocket PC is wederom weer in begrepen. Ook anders is de invoermethode. Natuurlijk prettig bedienbare QWERTY keypad zich hier het beste voor. Het tikken van SMS-berichten of e-mails gebeurt hiermee in een handomdraai. Naast deze basis-invoermethode is het ook mogelijk om te kiezen tussen een virtueel QWERTY-keyboard. Het nut hiervan is niet helemaal duidelijk als er ook een echt hardwarematig keyboard aanwezig is.

Wie liever schrijven wilt kan kiezen voor Block-, Letterrecognizer of Transcriber, invoermethoden die werken op basis van handschrift en karakterherkenning. Deze drie methodes zijn nu niet bepaald eenvoudig onder de knie te krijgen en vereisen wellicht wat oefening, maar zijn voor de geoefende schrijver prima te gebruiken. Wie met de hw6515 voor een andere invoermethode kiest in plaats van het keyboard, moet ook gelijk maar accepteren dat door het invoeren het al zo kleine scherm meteen de helft kleiner wordt. Men zit dus constant te switchen om het scherm leesbaar te houden.

Connectivity

Onmisbaar voor een PocketPC-phone, die over het algemeen bekend staan als erg vooruitstrevend qua connectivity-mogelijkheden. De HP iPaq hw6515 wijkt hier duidelijk niet vanaf en biedt met onboard Bluetooth 1.1, infrarood, GPRS en zelfs EDGE prima connectivity-mogelijkheden. Het toestel heeft handige Wireless Manager aan boord waar centraal alle draadloze opties beheerd kunnen worden. Hierbij hoort ook een goede, overzichtelijke Bluetooth service.

Ook heeft de HP iPaq hw6515 twee geheugenkaart sloten waarvan één gebruikt kan worden voor een Wifi-SDIO kaart. De 6500-serie is in tegenoverstelling tot de 6700-serie niet voorzien van Wifi maar biedt wel enorm flexibele uitbreidingsmogelijkheden op dit gebied: er is altijd één geheugenslot beschikbaar voor geheugenkaarten als het andere bezet is door de SDIO Wifi-kaart.

Met deze opstelling is de hw6500-serie de eerste in zijn soort, wat overigens ook voor EDGE geldt. Samen met de hw6500 biedt de hw6515 als eerste Windows Mobile-device de mogelijkheid om EDGE te gebruiken. EDGE is een doorontwikkeling van GPRS en biedt meer op het gebied van snelheid, maar houdt toch de ideale landelijke beschikbaarheid aan.

Dit is een groot voordeel ten opzichte van UMTS, wat in Nederland voornamelijk in zeer beperkte gebieden en verder alleen de randstad beschikbaar is. Daarnaast moet men over een UMTS-geschikt toestel beschikken. In combinatie met Windows Mobile zijn die er nog niet, en ook sinds de introductie van de Nokia 6630 vindt men pas UMTS terug in de Symbian-toestellen.

Voor EDGE zijn er echter meer ‘slimme’ devices beschikbaar dan men wellicht denkt. Zo is de Palm Treo 650 al voorzien van EDGE, evenals de succesvolle zakentoestellen Nokia 9300 en 9500 (Communicator). Daarnaast is de gehele Nokia N-serie voorzien van EDGE. Ten opzichte van UMTS is EDGE wat trager met ongeveer 12 tot 15 kilobyte per seconde (KB/s). Dit komt neer op dual-ISDN snelheid, maar scheelt een pak ten opzichte van GPRS. Volledige ADSL-snelheid en zelfs meer (HSDPA, WiMAX, WLAN 802.11) valt niet te halen met EDGE, maar de mail-attachments en website content wordt op deze manier veel sneller binnengehaald op het toestel.

Telfort is de eerste in Nederland die momenteel EDGE aanbiedt, in de toekomst zullen meerdere volgen. Met kreten als ‘Breedband van Telfort’, ‘vrijwel net zo snel als UMTS’ en ‘ADSL-light snelheden’ slaat Telfort’s marketingcampagne technisch de plank volledig mis, maar biedt met EDGE toch kleine innovatie aan waar velen op zitten te wachten. Het is in ieder geval zeker dat ook zakelijke gebruikers blij zijn met EDGE, zeker nu er direct al veel devices op de markt zijn die het ondersteunen.

Ook het synchroniseren met een Exchange-server op afstand zal sneller verlopen dankzij EDGE. Natuurlijk is ook korte-afstands synchronisatie mogelijk in een PAN (Personal Area Network) via Bluetooth of de bijgeleverde cradle. Het toestel werkt daarom ook naadloos met ActiveSync, het synchronisatieprogramma van Microsoft wat ook wordt bijgeleverd op de cd-rom. Met dit programma is het synchroniseren van contactpersonen, e-mails, notities afspraken en dergelijke mogelijk. Ook biedt dit programma een brug tussen het toestel zelf en Microsoft Exchange Server, een mail- en agendatoepassing die ontzettend populair is in een zakelijke omgeving. Dit is één van de grootste redenen waarom men in het bedrijfsleven kiest voor een Windows Mobile toestel als men al gebruikt maakt van een Windows-server omgeving. De implementatie is dan relatief eenvoudig.

De HP iPaq hw6515 is standaard voorzien van Pocket Internet Explorer waarmee men in een handomdraai op het internet op kan surfen. In combinatie met EDGE levert dit in ieder geval hogere snelheiden op, ware het niet dat het scherm niet erg geschikt is voor volledige internetpagina’s. Met de gebruikte resolutie van slechts 240 x 240 pixels is het surfen op de wat complexere sites een drama. Landscape modus hoort ook niet tot de mogelijkheden. Het is alsnog mogelijk om wat sites te bezoeken die meer geschikt zijn voor mobiele devices, maar ideaal is het allemaal niet.

Geheugen

De HP iPaq hw6515 heeft 64 MB gedeeld geheugen wat gebruikt wordt voor opslag voor programma's en als werkgeheugen. Dit is de helft minder dan de comfortabele hoeveelheid geheugen van de high-end Pocket PC Phones van HTC (Alpine, Blue Angel), die ook bekend zijn als SPV M1000, Qtek 2020, Qtek 2020i en SPV M2000.

De 64 MB geheugen van de hw6515 is standaard onderverdeeld in een deel voor opslag en een deel als werkgeheugen voor applicaties (RAM). Een bekende fout die gemaakt wordt is de verwarring met 128 MB geheugen. Hiermee wordt aangegeven dat het toestel 64 MB gedeeld geheugen heeft, en daarbij 64 MB ROM wat alleen voor het Operating System gebruikt kan worden.

Tenzij men echt erg veel programma's in het geheugen heeft draaien is 64 MB voldoende en zal zien dat programma's lekker vlot worden opgestart en afgesloten. Zoals al eerder in de review te lezen was leidt de snelheid er absoluut niet onder als alle programma's netjes gesloten worden. Dat 64 MB voor een Pocket PC het absolute minimum is merkt men pas als er programma’s geïnstalleerd worden in het interne geheugen, en die ruimte erg krap kan worden. De verdeling tussen opslag (Storage) en geheugen (RAM) kan overigens wel met een slider verdeeld worden, en eventueel kunnen programma’s op de SD- of miniSD-kaart geïnstalleerd worden.

Aangezien het toestel zowel een SD/MMC als een MiniSD uitbreidingsslot heeft kan men ook programma's en overige data kwijt op het uitbreidbare geheugen. Dankzij deze combinatie kan men tegelijkertijd twee geheugenkaarten gebruiken of de opslaggeheugencapaciteit van het toestel uitbreiden tot maximaal 6 GB. (4 GB SD + 2 GB miniSD). Daarnaast kan men één slot gebruiken voor een SDIO-Wifi uitbreidingskaart, en het andere vrij houden voor een gewone geheugenkaart. Bij de hw6700-serie is het miniSD-geheugenslot ingenomen door een Wireless LAN-module, maar is wel het gewone SD/MMC slot beschikbaar.

Camera

In het bedrijfsleven zijn camera’s in mobiele telefoons zeker niet altijd gewaardeerd, en daarom kiezen fabrikanten er vaak ook voor om hun zakelijke devices ook in een versie zonder camera uit te brengen. Zo ook HP, die zoals vermeld de hw6510 en 6710 geen camera meegeeft wat ze prima geschikt maakt voor zakelijke gebruikers, of klanten die bewust geen camera willen. Zo richt HP zich ook tot de eventuele doelgroep van de Nokia 9300: een zakelijke topper met veel connectivity mogelijkheden waaronder Bluetooth en EDGE, maar geen camera.

Het streven van HP is om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken. De hw6515 en 6715 zijn wel uitgerust met een camera, een 1.3 megapixel camera die foto’s kan schieten in een maximumresolutie van 1280 x 1024 pixels. Hoewel camera’s in mobiele devices steeds beter worden en megapixels en fotokwaliteit de trend zetten, heeft het verleden ons laten zien dat de fotokwaliteit helemaal niet zo goed was bij Windows Mobile toestellen. Teleurstellend genoeg is de HP iPaq hw6515 (en 6715) daarbij geen uitzondering.

De foto’s gemaakt door het toestel zijn slecht bruikbaar in de 1.3 megapixel resolutie en hebben last van enorme wazigheid, korreligheid en ruis. Om nog een redelijke foto te krijgen vraagt de lens erg veel licht, en om die reden zijn de binnenfoto’s dan ook onbruikbaar. Te veel licht is niet in alle omstandigheden goed gezien de foto’s ook snel overbelicht worden door licht uit een ongunstige richting. Bij zowel het maken van foto’s en video’s dient het toestel een slag gedraaid te worden. Een vreemde houding, omdat het scherm vierkant is en het voor de aspect ratio niet uit zou moeten maken.

De flits draagt niet veel bij aan de fotokwaliteit in donkere omgevingen, gezien deze op een kleine afstand bruikbaar is: zo’n 10 tot 20 centimeter. De camera kan dan ook het beste vergeleken worden met die van de Motorola MPx220. Tot voor zover te beoordelen valt is de kwaliteit in ieder geval minder dan die van de HTC Magician (Qtek S100, T-Mobile MDA Compact) en dat is erg jammer. Het is voor HP weldegelijk mogelijk geweest om een redelijke cameralens in te bouwen, zoals ook bij de HP iPaq rx3715 het geval is.

De HP iPaq hw6515 maakt gebruik van een foto/video applicatie die qua naam gelijk is aan de digitale camera’s van HP: HP PhotoSmart. Geen goede reclame voor de digitale camera’s van HP, gezien de fotokwaliteit vele malen minder is dan bij de goedkoopste HP PhotoSmart digitale camera. Wanneer de applicatie wordt opgestart doet deze toch denken aan de viewfinder van een HP PhotoSmart digitale camera gezien de vele instelmogelijkheden en opties. Niet kan men alleen uit verschillende resoluties kiezen (160 x 120, 320 x 240, 640 x 480 en 1280 x 1024 pixels) maar ook uit zes verschillende helderheidniveaus. Daarnaast kan het zoomniveau en de fotocompressie ingesteld worden. Voor zowel foto- en video zijn er verschillende kleureffecten beschikbaar: Black & White, Sepia, Negative en Cool. De HP iPaq hw6515 kan video opnemen in twee resoluties: 176 x 144 en 352 x 288 pixels. Ondanks de hoge videoresolutie is de kwaliteit niet erg bijzonder, mede veroorzaakt door het 3GP-formaat.

Aanwezige programma's

Omdat de HP iPaq hw6515 een Windows Mobile device is zijn er vanzelfsprekend ook veel Windows-based programma's aanwezig op het toestel. Wat opvalt is dat hier ook Word, Excel, Powerpoint en een PDF-viewer bij zitten waarmee bijbehorende documenten geopend en in geval van Word- en Excel bestanden bewerkt kunnen worden.

Verder is Internet Explorer beschikbaar, MSN messenger, een zeer uitgebreide agendafunctie, Windows Media Player 10, Voicememo (kan met een speciale knop benaderd worden), File Explorer, een uitgebreid HP fotoalbum met slideshow optie, een calculator en een erg handig backup programma om zo snel een backup van het hele toestel te maken. Deze backup wordt dan als één enkel bestand op de SD geheugenkaart opgeslagen.

Games

Niets bijzonders op dit vlak. De HP iPaq hw6515 mag zich gerust een saai toestel noemen, zowel de lagere processorsnelheid en de schermresolutie maken de HP iPaq absoluut ongeschikt voor (de wat geavanceerdere) games. Het laat zich dan ook niet als gaming-device profileren. Zelfs een JAVA-midlet manager ontbreekt. Voor een paar verloren minuten zijn er op het toestel twee games beschikbaar, die terug te vinden zijn op alle Windows Mobile devices: namelijk Solitaire en Jawbreaker.

TomTom Navigator-review

De HP iPaq hw6515 is voorzien van een interne GPS-ontvanger en wordt gebundeld met versie 4.5 van TomTom Navigator. In dit extra deel van de review van dit toestel wordt ingegaan op de mogelijkheden van de bijgeleverde TomTom software. Omdat TomTom Navigator zelf enorm veel mogelijkheden en opties biedt wordt er niet in detail over TomTom zelf gesproken, maar meer over de hoofdfuncties en werking van de software in combinatie met de hw6515.

Navigeren is tegenwoordig een hot en vooral betaalbaar item. Velen hebben er vast wel eens van gehoord of maken er zelf gebruik van. Of dit nu los toestel is in combinatie met een navigatiepakket of een ingebouwd embedded navigatiesysteem is, het is bij uitstek geschikt om via de GPS-satelliet van A naar B te navigeren. Waar de Pocket PC en PDA markt inzakte terwijl men de Smartphone-markt zag stijgen, maakt deze weer zijn opmars door de navigatietoepassingen. Route 66 en marktleider TomTom zijn de grootste spelers op dit gebied die een Smartphone, PDA of Pocket PC in inclusief met een GPS-ontvanger omtoveren in een complete route- en wegwijzer.

Veel PDA fabrikanten storten zich dan ook in de navigatiemarkt. Zo levert Mio al sinds enige tijd Pocket PC’s met een ingebouwde GPS-ontvanger en brengen steeds meer fabrikanten PDA’s en Pocket PC’s uit met ingebouwd GPS. Zo ook HP met de hw6500- en 6700 serie, die niet alleen een GPS-ontvanger aan boord hebben, maar ook voorzien zijn van TomTom: de absolutie navigatiemarktleider, van origine van Nederlandse bodem.

De software is met versie 4.5 (build 3130) al aan de oude kant, maar voldoet. De applicatie zelf staat niet op een meegeleverde SD-kaart, maar in de extended ROM van het toestel. Zo is deze altijd benaderbaar en wordt er ook geen opslagruimte van de gebruiker in beslag genomen. Er worden geen Benelux- of Europa-kaarten meegeleverd wat ten opzichte van de Mio 168 een zwaar minpunt is. Men kan enkel kiezen uit een gratis kaartje in een regio naar keus. In Nederland heeft men bijvoorbeeld de keus uit één gemeente. Voor extra kaarten, zoals de Benelux, Frankrijk, Duitsland of Europa moet betaald worden.

Door ‘GPS Navigation’ bij Programs te starten kan er via internet (bijvoorbeeld via GPRS, EDGE, maar ook ActiveSync) een gratis regiokaart gedownload worden. Zo’n regiokaart zal op zijn grootst 2 á 3 MB bedragen: de gemeente Amsterdam is 1.68 MB, en omvat uiteraard de hele gemeente Amsterdam. Wie verder wilt navigeren dan alleen de gemeentegrenzen (wie niet?) dan zal men kaarten moeten aanschaffen, hoewel deze wel tegen korting te krijgen zijn in combinatie met de speciale vouchercode.

Eenmaal geïnstalleerd is de TomTom-applicatie eenvoudig op te starten door het icoon “GPS Navigation” aan te tikken. Het programma is snel geladen en men heeft normaal gesproken ook vrij snel een GPS-fix – al kan dat de allereerste keer dat de applicatie wordt gebruikt het wel even duren voordat er een volledig bruikbaar GPS signaal aanwezig is. De kaart wordt dan in kleur weergeven in de positie wordt in het beeld getoond.

Wanneer het scherm wordt aangeraakt is er een menu zichtbaar wat bestaat uit zes pictogrammen, waarvan er een bedoeld is om te bladeren in het menu. Zo zijn er vanzelf meerdere opties zichtbaar. TomTom is erg helder van opzet en profileert zich om het enorm goede gebruiksgemak. Duidelijk zichtbare iconen, goed leesbare tekst en een nette menustructuur maken dit waar.

Om het navigeren te starten kiezen we voor ‘Navigeer Naar’. Er wordt in beeld een lijst gegeven met enkele opties. Zo kan er niet alleen naar een adres worden genavigeerd in een bepaalde plaats, een thuisadres, recent gereden bestemming of favoriet (mits vooraf ingesteld), maar ook naar een POI. Een POI wordt ook wel Point Of Interest genoemd ofwel Nuttige Bestemming, zoals een restaurant, parkeergarage, vliegveld, ziekenhuis, pretpark, etc. Op basis van de GPS-locatiegegevens berekent TomTom zelf de afstand tot het dichtstbijzijnde POI in een bepaalde categorie. Standaard bevat TomTom enorm veel POI-categorieën, waarvan er al enkele genoemd zijn. Uiteraard kan men ook zelf POI’s toevoegen en/of een categorie aanmaken.

Bij het navigeren hoort natuurlijk een goede grafische weergave, zodat ook te zien is waar men rijdt. Bij TomTom navigator is dit uitstekend in orde. De rijroute wordt erg duidelijk weergegeven met een rode lijn, en een groene pijl voor de volgende afslag en een heldere van de huidige omgeving. Ook is er te zien hoe snel er op het moment wordt gereden, plus de tijd en afstand die nog nodig tot de bestemming bereikt wordt. Wordt er verkeerd gereden, of wordt er juist bewust een andere route genomen, dan berekent TomTom automatisch het snelste alternatief. Handmatig kan er eventueel ook zelf een alternatief worden berekend, via een adres, POI, recente bestemming, favoriet, enzovoort.

Naast beeld mag geluid uiteraard ook niet ontbreken. In het geval van de HP iPaq hw6515 kan men kiezen uit twee duidelijke Engelstalige (Amerikaanse) stemmen, maar als het complete pakket is een enorm scala aan instelbare stemmen te vinden, in diverse talen, ook in het Nederlands. In beide gevallen kunnen er overigens de meest uiteenlopende stemmen worden gedownload en toegevoegd, serieuzere stemmen, maar ook geinige voice-overs van John Cleese en Ozzy Osbourne.

In de applicatie kunnen ook diverse instellen worden gemaakt op het gebied van kaartweergave (2D- of helicopterview en nachtkleuren), maar ook route- of tolheffinginstellingen, diverse menutalen en bedieningsvoorkeuren. Kortom, TomTom bevat ontzettend veel features en het zou al een complete review op zich zijn om ze allemaal te beschrijven. Desondanks zijn de genoemde punten meer dan voldoende om een erg goede indruk van TomTom te krijgen, iets wat zeker ook zo is.

Note: De hier geteste versie van TomTom Navigator 4.5 kan worden geupdate via de site van TomTom of via de site van HP Nederland. Men kan daar versie 5.10 downloaden en daarna deze zelf installeren op het toestel.

Conclusie

Aan het einde van de review is te zeggen dat de HP iPaq hw6515 zich neerzet als een compleet zakelijk toestel met vooral veel features en uistekende uitbreidingsmogelijkheden. Het toestel is als eerste uniek door de ingebouwde GPS-ontvanger, wat uitkomst zal bieden voor degenen die vaak op weg zijn en liever geen losse GPS-ontvanger meenemen. Daarnaast is er een erg goed toetsenbord aanwezig en kan de hw6515 naar wens uitgebreid met WiFi worden, terwijl er geen opslagcapaciteit verloren gaat door de twee aanwezige SDIO-geheugensloten. Voor wie liever een model met intern WiFi heeft maar juist geen camera, biedt HP de consument de keus uit vier verschillende modellen. Deze maken deel uit van de complete hw6500- en 6700 serie.

Alle modellen, waaronder dus ook de hw6515, hebben een wat kleiner scherm dan gebruikelijk met een vierkante, verlaagde resolutie van slechts 240 x 240 pixels. Dit is gelijk één van de grootste nadelen van het hele device: veel applicaties werken niet meer of zijn erg slecht zichtbaar, homescreens worden vertekend of raken ‘vol’, en het internetbrowsen is er niet bepaald comfortabeler op geworden. Daarnaast ontbreekt ook Windows Mobile 5 op het toestel, maar HP heeft een stabiele en vlotdraaiende versie van Windows Mobile 2003 SE meegeleverd op het toestel. Qua interne hardware moet het toestel het met een 312 MHz processor doen en loopt hiermee achter op vergelijkbare Pocket PC’s. Dat de HP iPaq hw6515 geen multimediatoestel is blijkt overigens ook uit de erg slechte camera. Hiermee heeft HP duidelijk een steekje laten vallen omdat de firma heeft laten zien dat redelijk goede camera’s in Pocket PC’s echt wel kunnen.

Al met al is de hw6515 een toestel dat echt bedoeld is voor zakelijk gebruik, en wie de minpunten bij elkaar optelt zal zien dat andere Pocket PC (Phone Edition) meer te bieden hebben, vaak voor een wat mildere prijs. Want in tegenoverstelling tot de andere Pocket PC’s van HP, is de hw6515 op het moment van schrijven niet goedkoop. Erg jammer, als de ontwerpers meer naar de Palm Treo 650 had gekeken was het zonder meer een top device geworden, en dat is het allemaal net niet. HP kan de komende tijd overigens veel concurrentie verwachten van Mio, die binnen korte tijd de A701 op de markt zal brengen. Deze compacte Pocket PC-phone is voorzien van een ingebouwde GPS-ontvanger met SirfStar-III chipset, Windows Mobile 5, en een 2.8” scherm met de volledige QVGA-resolutie. Bovendien heeft de A701 een Intel xScale processor aan boord op een kloksnelheid van maarliefst 520 MHz.


Vermelde toestellen

Vragen en antwoorden over deze HP hw6515 review