E-ten Glofiish M600 review

In Europa is het relatief onbekende E-ten (spreek uit: ie-ten) een kleine speler, die zich vooral op de achtergrond bezig hield met het produceren van Windows Mobile Pocket PC Phones.

Na een stille periode is het merk weer volop actief op de markt en heeft het na de E-ten M500 een nieuw model gelanceerd: De E-ten M600. Dit compacte toestel haakt net als de voorganger in op de trend van compacte Pocket PC Phones, en heeft ten opzichte van het vorige model standaard het Windows Mobile 5.0 besturingssysteem, een erg chique look en Wireless LAN connectiviteit.

Waar E-ten vorig jaar op de Cebit van 2005 de revolutionaire M500 uitbracht, gaat het bedrijf volop de strijd aan met moloch HTC door de komst van weer een nieuw model. De E-ten M600 is een erg compacte Pocket PC Phone die zowel de strijd aangaat met de HTC Magician als de HTC Wizard. Beide devices van HTC zijn erg populair als Qtek S100, MDA Compact en Qtek 9100, MDA Vario. De M600 mixt de goede eigenschappen van beide modellen in een chique, zwart toestel dat voorzien is van Wireless LAN, Bluetooth, full-size SD-slot, een 1.3 megapixel camera, helder 2.8" QVGA TFT scherm en een stylus van groot formaat. Hier houdt het niet bij op. E-ten mag dan wel een erg kleine fabrikant zijn ten opzichte van HTC, de service van het bedrijf is absoluut niet klein te noemen. Zo wordt sinds enige tijd een gratis Windows Mobile 5.0 update verstrekt voor het oudere model (M500), iets wat bij HTC nog niet is voorgekomen. Naast de service van E-ten is de prijs van hun producten ook prima in orde. De E-ten M600 maakt dus een kans om populair te worden. Het bericht dat de E-ten M600 erg goed verkoopt bij de distributeurs is dan ook erg positief te noemen.

Net als bij HTC is het bij E-ten duidelijk wat de markt echt wil, en zal daarom ook in de komende periode meer compacte Pocket PC Phones op de markt brengen. Naast de nieuwe M600 komt er nog een nieuw model aan, de G500, die zich specialiseert op navigatiegebruik door de ingebouwde GPS module. Men kan natuurlijk ook met dit model bellen (in tegenstelling tot de Qtek G100) maar het is een feit is dat kleine Pocket PC Phones enorm aan terrein winnen. Inmiddels is dit aandeel ook veel groter dan de markt voor Pocket PC Phones van 'traditioneel' formaat, zoals de Qtek 9000 (MDA Pro) en i-mate PDA2k. Het is gebleken dat deze toestellen van nogal fors formaat ongeschikt en daarom ook weinig populair zijn voor gebruik als mobiele telefoon. Voor deze taak leent de E-ten M600 zich juist veel beter, en zo ook de MDA Compact en Qtek S100 die hierdoor groot zijn geworden.

Omdat ruim de meerderheid Windows al op hun desktop PC heeft draaien laat het zich niet moeilijk raden dat de Windows Mobile-versie perfect geïntegreerd is in combinatie met de PC. Kent men Windows een beetje, dan is Windows Mobile enorm eenvoudig te gebruiken en onder de knie te krijgen. Het besturingssysteem heeft zeer uitgebreide agenda- en synchronisatiemogelijkheden, die in combinatie met Microsoft Outlook naadloos gebruikt kunnen worden. Ook beschikt het toestel over een grotere hoeveelheid intern geheugen dan reguliere telefoons en is een geheugenkaartslot aanwezig waar hoeveelheden tot maarliefst 4 GB kunnen worden opgeslagen. Dit maakt hem ook ideaal als MP3-speler, portablegame console en geschikt voor videobestanden.

- Toestel
- Batterij (1440 mAh)
- Draagtas/beschermcase voor aan de riem
- CD-ROM met Microsoft ActiveSync, Outlook en handleiding in PDF-formaat
- Engelstalige snelstart handleiding
- USB datakabel
- Cradle
- Bureaulader
- Stereo headset

Zoals vermeld is de hoeveelheid accessoires geleverd bij de M600 niet opzienbarend, maar zijn ze per stuk wel van goede kwaliteit. Het stereo headset is voorzien van volumeregeling en leent zich prima voor het luisteren naar muziek of het bekijken van films op het device. De lederen carry case is een prima oplossing voor diegenen die het toestel aan die riem bij zich willen dragen. Een screenprotector zou een welkome extra geweest zijn voor het kwetsbare touchscreen, deze wordt helaas niet in het standaard pakket meegeleverd.

Bij het toestel worden twee Engelstalige handleidingen aangetroffen. De ene is de gewone standaardhandleiding, en het de andere bijgeleverde handleiding van het toestel gaat kort in op de basisfuncties van het toestel, zodat men snel ermee aan de slag kan. Alleen de snelstarthandleiding wordt gedrukt meegeleverd, de gewone 'uitgebreide' handleiding kan met raadplegen op CD-ROM. Dit is wel een minpunt als er even snel iets opgezocht moet worden betreft de functionaliteit van het toestel.

Plus- en minpunten E-ten Glofiish M600

  • Wireless LAN
  • Uiterlijk
  • Formaat
  • SD-geheugenslot
  • Telefoonboek en hotmail-functionaliteit
  • Service van E-ten
  • Helder scherm
  • Extra programma's
  • Windows Mobile 5 niet overtuigend
  • Bedroevende camerakwaliteit
  • Stabiliteit besturingssysteem
  • Uithoudingsvermogen
  • Geen soft keys aanwezig
  • Invoer zonder toetsenbord is redelijk traag
  • Dikte
  • Geen toetsenverlichting

Wat zit er bij het toestel?

De E-ten M600 wordt in een vrij kleine doos geleverd die geen bijzonder uitgebreid accessoirepakket bevat. Wel wordt er een erg mooie cradle geleverd, maar ontbreken er extra's als een extra batterij, screenprotector en geheugenkaart.

Hoewel beide handleidingen Engelstalig zijn is de verzorgdheid, uitgebreidheid al de algemene duidelijkheid er niet minder op. In principe al de punten van het uitgebreide toestel wel beschreven. Wederom een erg goed verzorgd document, dat zeker de moeite eens waard is om door te bladeren, mocht men specifieke problemen tegenkomen met de E-ten M600. De nummering (pagina-indeling) van het bestand laat helaas te wensen over. Dit maakt het zoeken wat lastiger, maar voor de rest is er weinig aan te merken op de handleidingen. Er lachwekkend is overigens ook een kort verhaaltje over de toekomstige gebruiker van het toestel in combinatie met verschillende 'situaties'.

Uiterlijk

De E-ten M600 is een erg fraaie verschijning als Pocket PC Phone die ongetwijfeld de aandacht trekt. Het toestel heeft een compleet zwarte behuizing met zilveren accenten wat het geheel erg chique doet ogen. Bovendien is het toestel voor een Pocket PC Phone erg compact en oogt het bijna hetzelfde als de voorganger, E-ten M500. Met afmetingen van 112 x 61 x 22 mm komt het toestel in de buurt van de MDA Compact (HTC Magician), ondanks dat het toestel opvallend dik is voor een device zonder uitschuif-keyboard. Helaas moet het toestel het toch echt stellen zonder een QWERTY-keyboard, zoals de Qtek 9100 (HTC Wizard) dat wel heeft. Het bedienen gebeurt dan ook geheel via het touchscreen.

De bijzondere E-ten M600 voelt erg robuust aan, geen kraakjes waren hoorbaar. Aan de voorkant vinden we naast de gebruikelijke phone-keys twee programmeerbare sneltoetsen voor Today en Contacts. Er is een 4-richtingstoets aanwezig zoals de MDA Compact die ook heeft. Er ontbreken overigens soft keys in het toestel, zoals de Qtek 9100 en S200 dat wel hebben. Omdat de behuizing van de E-ten M500 is overgenomen deze Windows Mobile 2003 SE draaide van oorsprong heeft men om de prijs te drukken er niet voor gekozen deze knoppen te integreren. Een ander flink nadeel is dat geen van alle toetsen op het toestel voorzien zijn van achtergrondverlichting, zodat men in het donker blijkbaar moet gissen welke knop er ingedrukt moet worden. Daarnaast kan de stylus onder aan het toestel er uit gehaald worden, wat net als de Qtek 9100 een relatief onhandige plek is. Het voordeel voor de M600 is wel dat het toestel een erg comfortabele uitschuifstylus heeft van meer dan 12 cm lang. Met dit pennetje valt dan ook fijner te werken als met het exemplaar van de Qtek 9100.

Boven het scherm zijn twee LED's te vinden die de status aangeven van zowel GSM, WLAN als Bluetooth. Aan de zijkant van het toestel zijn de gebruikelijke knoppen te vinden voor volume, soft-reset en camera. Ook zal men opmerken dat aan de bovenkant zich het SD-kaartslot bevindt waar tot groot voordeel SD-kaarten in kunnen van volledig formaat: een erg goedkope opslagmethode. Aan de achterkant is de M600 ribbelig afgewerkt om te voorkomen dat het toestel uit de handen gelipt. Hoewel de meningen erover wisselen of het mooi is of niet: is het zeker praktisch. Daarnaast is er ook de cameralens te vinden, inclusief en flits LED en spiegeltje voor een zelfportret.

Het toestel moet natuurlijk ook worden opgeladen, en zoals het voor een Pocket PC Phone beaamt, aangesloten worden op de PC. In tegenstelling tot HTC heeft men bij E-ten niet gekozen voor standaard mini-USB, maar aan de onderkant vinden we een ingang. Deze lijkt op die van de oudere HTC Pocket PC Phones zoals de MDA II, III, Qtek 2020(i) en 9090. Dankzij de bijgeleverde plug kan het toestel zowel met- of zonder cradle worden opgeladen.

Uithoudingsvermogen

Bij de E-ten M600 wordt een batterij met een behoorlijke capaciteit van 1440 mAh meegeleverd. Het toestel springt hier echter niet zo zuinig mee om ondanks de stroombesparende Samsung CPU. Normaal gesproken houdt het toestel het maximaal twee dagen vol, dit nog zonder gebruik van Wireless LAN. Wordt dit intensief gebruikt dan is een maximale standbytijd van één dag vaak niet haalbaar. Concurrent Qtek 9100 en Qtek S100 halen een beduidend betere batterijtijd, hoewel de S100 niet voorzien is van Wireless LAN.

Belkwaliteit

Ook het bellen en gebeld worden hoort bij het dagelijkse gebruik van een telefoon en daarmee ook de E-ten M600 Pocket PC Phone. Door het formaat is dit toestel veel geschikter om als telefoon te gebruiken dan de forsere Pocket PC Phone modellen, zoals de T-Mobile MDA Pro en i-mate PDA2. Met dergelijke modellen trekt men veel bekijks terwijl al bellende een 'sjoelbak' aan het oor wordt gehouden. Dit is verleden tijd voor de kleine toestellen van de laatste generatie die er qua features ook niet op achteruit zijn gegaan, zoals de E-ten M600.

Waar wel veel nadeel mee is geboekt ten opzichte van de forsere Pocket PC Phones is de mindere interne speaker bij de kleinere HTC modellen. Met name bij de HTC Wizard en HTC Magician is de belkwaliteit niet best. Gelukkig heeft de M600 hier in mindere mate last van, want het toestel belt gewoon prima en doet het op dit vlak beter dan zijn compacte concurrenten. Het toestel heeft ook een externe speaker die redelijk geluid geeft maar niet erg indrukwekkend is qua volume. Kijken we echter naar grote merken zoals Nokia en Sony Ericsson dan zal men zien dat deze toch merkbaar fijner bellen. Deze merken worden vaak ook beschouwd als pioniers op dit gebied.

Om zonder enig geluid discreet gewaarschuwd te worden heeft de E-ten M600 natuurlijk ook een trilfunctie aan boord. Ondanks de dikte van het toestel is het trilalarm erg sterk en dus goed voelbaar in een dik (ski)jack.

Net als de voorgaande Windows Mobile versies is er ook bij Windows Mobile 5.0 een heel uitgebreid gespreksoverzicht op te vragen van inkomende, uitgaande en gemiste oproepen. Per oproep kan er uiteraard de datum, tijd en duur worden weergegeven. Ook kan een samenvatting opgevraagd worden van alle gesprekken (inkomende, uitgaande, laatste, gesprekken op een ander netwerk) genaamd timers. Deze functie bevat geen grote veranderingen ten opzichte van de oudere Windows Mobile versies, maar men heeft wel directe ondersteuning voor Caller ID-afbeeldingen toegevoegd. Meer hierover is te lezen in het onderdeel 'telefoonboek' van deze review.

De E-ten M600 kan maximaal 40-toons polyfone beltonen laten horen die goed klinken, hoewel het volume soms te wensen overlaat. Er is standaardondersteuning aanwezig voor WAV, MIDI, MP3 en WMA-beltonen en er worden naast de standaard belton enkele leuke melodietjes door E-ten meegeleverd.

Beeldscherm

Zoals eerder vermeld speelt het beeldscherm de hoofdrol bij de E-ten M600: het toestel is voorzien van een touchscreen (aanraakscherm). Deze wordt niet alleen gebruikt om informatie weer te geven, maar ook om de M600 mee te bedienen. Dit kan bij voorkeur met de nageltoppen, maar het beste is om hiervoor wordt een speciale bijgeleverde pennetje (stylus) te gebruiken. Hiermee kan men het toestel preciezer bedienen en is de kans op beschadigingen minder. Dit is niet anders dan bij de Qtek S100, MDA Vario of Qtek 9000: een Pocket PC is voorzien van een touchscreen.

Het beeldscherm van de E-ten M600 is vergelijkbaar met de HTC Wizard (MDA Vario, Qtek 9100) en een stuk helderder dan dat van bijvoorbeeld de Qtek S100 of MDA Compact (HTC Magician). Het is dan ook niet veranderd in fysiek formaat en resolutie, maar juist de helderheid en kleuren zijn met sprongen vooruitgegaan. Het display van de M600 waar het allemaal om draait, is een erg helder 2.8" TFT transreflective touchscreen met een resolutie van 240 x 320 pixels en 65.535 kleuren, gangbaar voor veel Pocket PC's, al komt VGA (480 x 640) sterk in opmars bij de forsere modellen. Een groot verschil met bijvoorbeeld de oudere Qtek 2020 en Qtek 9090 is het werkelijke formaat. De genoemde twee oudere toestellen hebben een 3.5" scherm met dezelfde resolutie, maar een veel minder heldere kleurweergave en kijkhoek. Ook het nieuwste high-end model, de Qtek 9000 biedt het 3.5" schermformaat. Hiermee houdt de vergelijking dan ook op, want de Qtek 9000 (HTC Universal) biedt maarliefst een resolutie van 640 x 480 pixels aan.

Menu

Een feit is dat een device pas meetelt als 'slim' wanneer deze voorzien is van een echt besturingssysteem. De E-ten M600 is voorzien van de nieuwste versie van Windows Mobile 5.0 voor de Pocket PC. Dit nieuwe besturingssysteem is in mei 2005 door Microsoft geïntroduceerd en bevat een groot aantal vernieuwingen, waaronder support voor Wireless LAN, UMTS, Video Calling, Caller ID, 3D-acceleratie chipsets, .NET 2.0 Compact framework en een nieuwere layout. In tegenoverstelling tot Windows Mobile 2003 Second Edition heeft Windows Mobile 5.0 nieuwe roots meegekregen: het OS is gebaseerd op Windows CE 5.0, maar blijft gewoon de oude structuur aanhouden.

Kijken we naar de menu's, dan voelt de gebruiker ten opzichte van de vorige WM-versies weinig verschil, hoewel de bediening er op vooruit is gegaan. Het toestel is nu wat gemakkelijker met één hand te bedienen door de handige softkeys die onderaan het scherm geplaatst zijn, vergelijkbaar met de Smartphone. Jammer genoeg is de hardware in het geval van de M600 hier niet helemaal op afgestemd, omdat de hardwarematige softkeys hier simpelweg voor ontbreken. Helemaal one-handed zal het toestel nooit worden, omdat de meeste functies zonder het touchscreen heel erg omslachtig of simpelweg niet te benaderen zijn. Even snel gebruik maken van het touchscreen gaat sneller, maar dan moet de stylus weer uit het toestel worden gehaald, met het gevolg dat de handeling veels te lang duurt. Dit is een zwak punt van Windows Mobile in het algemeen te noemen, maar dit is niet veel anders geweest bij oudere versies.

Ook bepaalde menuonderdelen zitten niet op een logische plaats, zoals 'phone-settings'. Hier zijn geluiden in te stellen terwijl een ander onderdeel, ' Sounds & Notifications' ook al zo heet. Phone-settings is een onderdeel wat later ingebakken is voor het telefoongedeelte, maar niet erg voldoende is geïntegreerd - een functie die duidelijk veel later in het OS is opgenomen. Een goede batterijmeter is gelukkig door E-ten nu wél geïntegreerd, alleen overlapt deze een deel van het speaker/trilalarm icoon.

De E-ten M600 is voorzien van een redelijk snelle Samsung 416 Mhz processor die gelijk is aan die van de E-ten M500. Hoewel het aantal Mhz gelijk is scoort de processor beduidend minder dan bijvoorbeeld de T-Mobile MDA Compact of Qtek S100 (HTC Magician). De snelheid in de menu's zelf wanneer weinig programma's open staan is redelijk en het toestel voelt sneller aan als de T-Mobile MDA Vario of Qtek 9100.

Ook met een erg snelle processor heeft de Windows-Mobile omgeving zonder aanpassingen zo zijn nadelen. Zijn er eenmaal (erg) veel programma's geopend, dan is het duidelijk te merken dat de snelheid er flink na een poosje. De eerder geopende programma's sluiten namelijk niet af wanneer met ze sluit en blijven (nog steeds!) in het geheugen staan, waardoor het toestel zelfs zo traag kan worden en kan leiden tot vastlopers. In dit geval is een reset nodig: men drukt met de stylus aan de zijkant van het toestel de resetknop in en het toestel herstart zichzelf, wat ongeveer 10 seconden zal duren maar toch de nodige irritaties met zich meebrengt. Niet echt veel anders dan de vorige Windows Mobile versies, en het lijkt erop dat Microsoft wederom heeft zitten slapen. Voorlopig is de sofreset-knop op een Pocket PC een must, omdat het device naast het geheugenprobleem ook niet erg stabiel werkt in de praktijk.

Duidelijk is dat de in het geheugen opeenhopende programma's de voornaamste oorzaak zijn van traagheid en vastlopers. Dit kan worden voorkomen door goed gebruik van de Taskmanager, die ook verstopt is in het menu Settings. Het is handiger om hiervoor een tool te gebruiken die alle programma's ook afsluit wanneer met op het kruisje tikt, en zo vrij werkgeheugen behouden blijft. Deze tool, SPB Pocket Plus, geeft ook de mogelijkheid om een alternatieve batterijmeter op het homescreen en bovenin neer te zetten. SPB Pocket Plus heeft nog veel meer features zoals een goede meter voor het vrije geheugen en allerlei aardigheden op het Today-scherm, maar deze worden in de review in niet verder behandeld.

Uiteraard is het ook mogelijk de E-ten M600 van een eigen stijl te voorzien. Alle menu's, thema's, wallpapers, iconen en dergelijke zijn net als een reguliere smartphone helemaal aan te passen naar eigen smaak, zo kan er een persoonlijk tintje worden gegeven aan het toestel.

Telefoonboek

In Windows Mobile devices zit eigenlijk geen standaard telefoonboek zoals deze te vinden zijn in reguliere telefoons. In plaats hiervan wordt van het veel uitgebreidere 'Contactpersonen', wat tevens onder Microsoft Outlook te vinden is, gebruik gemaakt. Aan deze contactpersonen zijn dan weer onder andere telefoonnummers toe te wijzen, maar dat zijn slechts enkele van de velden waar gegevens van contactpersonen aan toegekend kunnen worden. Toch is het makkelijk om, vooral bij Pocket PC-phones, altijd en overal snel bij de telefoonnummers van de betreffende contactpersonen te kunnen. Deze zijn handig te benaderen vanuit het telefoongedeelte door simpelweg op de groene knop te drukken. Hier kan men naar telefoonnummers browsen of snel een telefoonnummer opzoeken via speed-dial. Daarnaast is het telefoonboek zelf te benaderen door op de contacts toets te drukken.

De opties die per contactpersoon op te slaan zijn, zijn zoals men van Windows Mobile gewend is, erg uitgebreid. Het varieert hier van Voor- achternaam tot werkadres en van apart in te stellen beltonen tot telefoonnummers van assistenten van de betreffende contactpersoon. Een nieuwe optie die deze toch al erg uitgebreide lijst helemaal compleet maakt, is om CallerID afbeeldignen in te stellen per contactpersoon. Deze optie was weliswaar ook aanwezig in eerdere Pocket PC-phones maar hier werd dat geregeld door aparte programma's. Met de komst van Windows Mobile 5.0 is deze optie eindelijk geïntegreerd in de contacts-applicatie. Een slimme zet van Microsoft aangezien deze optie al wel degelijk in de nieuwste versies van Microsoft Outlook te vinden was en nu dus zonder problemen gesynchroniseerd kan worden.

Messaging

Hoewel de invoer niet conventioneel is door het ontbreken van een keyboard, scoort de E-ten M600 op het gebied van messaging hoog. Op het scherm kan men naast handschriftherkenning en dergelijke gebruik maken van het zogenaamde 'Virtual Keyboard' waarmee een QWERTY layout op het scherm wordt getoond (zie screenshot). Niet echt een one-handed oplossing, maar alternatieven zijn beschikbaar zoals een invoermethode die met de duim gebruikt kan worden. Om even terug te komen op het onderwerp van dit hoofdstuk, namelijk messaging, de E-ten M600 beschikt over erg veel messaging-mogelijkheden.

Ten eerste is er natuurlijk de standaard SMS-mogelijkheid welke overigens weer geïntegreerd is met de Outlook versie van Windows Mobile. In deze Outlook versie is namelijk naast het gebruikelijke E-mail account (zoals deze te vinden is in de desktop versie van Outlook) ook een map 'Tekstberichten' te vinden alwaar de SMS berichten opgeslagen en beheerd kunnen worden. Ook is er een map 'MMS' te vinden waarvandaan MMS berichten verstuurd kunnen worden. In principe gaat SMS-en op dezelfde manier als bijvoorbeeld een E-mail opmaken en versturen. Afhankelijk van uit welke map geopereerd wordt kan dus op dezelfde manier óf een e-mail óf een SMS-bericht óf een MMS-bericht verstuurd worden.

Bij het opmaken van een SMS-bericht is tevens te zien hoeveel karakters nog ingevoerd kunnen worden (standaard zijn dit er 160 bij SMS). Een vergelijkbare optie is ingebouwd in de MMS functie. Als hier de grens van 100 KB overschreden wordt, wordt dit netjes gemeld en gevraagd of het wat minder kan. Bij het opmaken van een MMS-bericht kan ook nog gekozen worden om het bericht op een later tijdstip te laten versturen. Er is hier ook een optie om direct naar de camera over te schakelen om zo een foto of filmpje te schieten en dan direct te versturen.

Vervolgens de E-mail functie. Deze werkt vrijwel identiek aan de z'n grotere desktop broer. Eerst kunnen achtereenvolgens de POP3/SMTP/IMAP servers ingesteld worden om later de opties voor authenticatie bij de betreffende servers op te geven. Tevens kan hier de optie 'store attachements to storage card' aangevinkt worden welke erg handig is als mail met grote bijlagen ontvangen dient te worden. Push ontbreekt vooralsnog op Windows Mobile devices. Het grote voordeel hiervan is dat als er een nieuw e-mail bericht wordt verstuurd het direct binnenkort. Dit zonder dat men constant moet checken op mail: dit spaart kosten.

Tenslotte is daar nog de Instant Messaging mogelijkheid door middel van MSN. Microsoft heeft in de nieuwe versie van Pocket MSN tevens een feature voor het gebruik van Hotmail ingebouwd. Hierdoor kan er snel en eenvoudig gebruik gemaakt worden van het bijbehorende Hotmail account waarmee ingelogd wordt op MSN. Het chatten via de messenger gaat redelijk, wel is enige vertraging op te merken als meerdere chatvensters geopend zijn, wat toch enigszins vreemd te noemen is aangezien het toestel andere applicaties probleemloos naast elkaar kan draaien zonder vervelende vertragingen.

Connectivity

De E-ten M600 biedt tal van connectivitymogelijkheden voor een compacte Pocket PC Phone. Waar de E-ten M500 en opponent Qtek S100 al behoorlijk compleet waren, hier voegt de M600 nog Wireless LAN aan toe. Op dit gebied is het toestel dan ook gelijkwaardig aan de Qtek 9100 en T-Mobile MDA Vario. Beide toestellen beschikken ook over een handige Wireless Manager functie is in geval van de M600 wel erg uitgebreid is.

Infrarood en Bluetooth zit net zoals bij de voorgangers ingebouwd. Er wordt gebruik gemaakt van een iets aangepaste Bluetooth stack die niet zondermeer probleemloos werkt ten opzichte van HTC devices met Windows Mobile 5.0, die wél zonder problemen via Bluetooth bestanden uit kunnen uitwisselen. Het wil nog wel eens zo zijn dat het maken van een bond hier voor nodig is, en dat is met de E-ten M600 ook zo. Bovenop de Qtek 9100 is de Bluetooth software van de M600 erg slim uitgevoerd. Om een voorbeeld te noemen is er ook handig een seriele poort aan te maken voor het eenvoudiger configureren van GPS-ontvangers.

De derde connectivity mogelijkheid is de GSM/GPRS-dataverbinding. Deze kan via het tabblad 'Settings' ingesteld worden. Voor de rest maakt de GPRS-mogelijkheid gewoon gebruik van de standaard verbindingen zoals Windows Mobile deze ingesteld heeft, en waren er vrij weinig problemen op het gebied van verbindingssnelheid en stabiliteit.

De laatste mogelijkheid om contact met de buitenwereld te leggen is niets minder dan WiFi 802.11b. Samen met concurrent HTC Wizard is de E-ten M600 voorzien van de mogelijkheid om verbinding te maken via een Wireless LAN netwerk. Helaas voor de M600 is het toestel niet voorzien van de 802.11g standaard, hoewel de 54 mbit snelheid in de praktijk vrij weinig ook echt gehaald wordt.

Net als de Qtek 9100 is ook de E-ten M600 niet voorzien van 3G, een techniek die schijnbaar bij hoge uitzondering wordt ingebouwd bij Windows devices. Wireless LAN is echter belangrijker voor de zakelijke gebruiker, en de eerder uitgebrachte E-ten M500 had deze functionaliteit nog niet.

De E-ten M600 legt erg snel verbinding met draadloze netwerken. Ook bij netwerken waarvan de SSID uitstaat en die beveiligd zijn met WPA-PSK, legt de M600 met de juiste instellingen snel een verbinding. Deze verbinding is overigens stabiel en er zijn dan ook geen problemen ondervonden met het tot stand houden van de verbinding. Helaas kan er niet gesynchroniseerd worden via WiFi tenzij men een Exchange-server heeft draaien.

Ook heeft de M600 goede internetmogelijkheden, al is de bekende Pocket Internet Explorer niet zaligmakend. Pagina's kunnen op verschillende manieren worden weergegeven, maar zo compleet als de Opera Browser is het allemaal nog niet. Er zitten nu eenmaal net te weinig veranderingen op dit vlak van het besturingssysteem en daarmee de browser. Een andere standaardapplicatie welke meegeleverd wordt, is PocketMSN. Naast gewoon MSN'en is het met deze versie is het overigens ook mogelijk om snel het bijbehorende Hotmail account te checken en de MSN Mobile webpagina te raadplegen. Ook kan er vanuit Pocket MSN snel een e-mail gemaakt worden welke vervolgens via het Hotmail account verzonden kan worden.

Al met al zijn de connectivity mogelijkheden op E-ten M600 goed te noemen. Jammer is wel dat er nog gebruik gemaakt wordt van de tragere 802.11b WiFi standaard maar dit zal in de toekomst wellicht veranderen bij opvolgers. Het ontbreken van UMTS is geen erg zwaarwegend minpunt, maar het was mooi geweest als het toestel hiervan was voorzien als een ware connectivity-allrounder.

Geheugen

Ook op dit onderdeel is de E-ten M600 een verhaal apart. Niet zozeer de hoeveelheid geheugen (64 MB Flash, 64 MB RAM) is bijzonder, maar wel de manier waarop er door het besturingssysteem mee om wordt gegaan. Voorheen werkten Windows Mobile devices namelijk helemaal vanuit het RAM geheugen. Voordeel hiervan is dat het snel werkt, echter degene die wel eens een lege batterij mee heeft gemaakt in een Pocket PC weet direct wat hét grote nadeel is: zodra dit RAM geheugen namelijk zonder stroom komt te zitten, is alle informatie hierin verloren. Hierdoor was het noodzakelijk eerdere PocketPC's te voorzien van een 'back-upbatterij' maar helaas hebben zelfs deze batterijen geen eeuwige stroom en dus bleef het een risico als de batterij leeg was.

Windows Mobile 5.0 brengt hier verandering in. In plaats van alle gegevens in het RAM-geheugen te zetten, behandeld Windows Mobile 5.0 het RAM geheugen eigenlijk net zoals een normale desktop-PC dit doet. Het RAM geheugen wordt namelijk gebruikt om programma's in uit te voeren en de daadwerkelijke opslag van gegevens gebeurd in het wat langzamere flashgeheugen. Dit flash geheugen is te vergelijken met bijvoorbeeld het geheugen wat in een SD-kaart zit. Ook deze kaarten hebben geen stroom nodig om hun gegevens vast te kunnen houden. Vanaf nu maakt het dus niet meer uit hoe leeg de batterij is en een back-upbatterij is ook niet meer aanwezig, immers de gegevens gaan toch niet meer verloren en zijn onafhankelijk van enige vorm van elektriciteit geworden. Uniek is dit niet helemaal, want Symbian OS bood deze features vanaf het begin af aan.

Natuurlijk heeft ook de E-ten M600 net zoals iedere andere Pocket PC een extern geheugenslot. Vooral de laatste jaren is de miniaturisering flink toegenomen onder zowel Pocket PC's als Smartphones. In beide gevallen zijn er verschillende geheugenformaten de revue gepasseerd, vooral miniSD begint nu in opmars te raken. De E-ten M600 behoudt echter nog het traditionele SD-geheugenformaat en dat heeft enorm veel voordelen. Niet alleen de snelheid en compatibiliteit is subliem, ook is het namelijk de goedkoopst verkrijgbare geheugensoort. SD biedt capaciteit tot maarliefst 4 GB voor een erg redelijke prijs. Kaartjes in deze grootte zijn al onder de 200 euro verkrijgbaar!

Camera

Dat de camerakwaliteit van Windows Mobile devices zwaar onder het gemiddelde is, is helaas eerder regel dan uitzondering, en ook bij de E-ten M600 is het niet anders. Net als de HTC Magician lijn (Qtek S100) en voorloper E-ten M500 beschikt de E-ten M600 over een 1.3 megapixel camera. E-ten heeft deze specificaties ten opzichte van het vorige model niet gewijzigd en vormt dus op dit vlak geen partij voor de concurrentie, die nu minimaal met 2 megapixel aankomen. De E-ten M600 is dan ook niet bedoeld als foto-device maar een feit is wel dat de kwaliteit gewoon enorm beroerd is ondanks de maximumresolutie van 1280 x 960 pixels. Zelfs resizen naar VGA (640 x 480) zal in de meeste gevallen niet helpen voor een redelijke foto.

De foto's gemaakt met de M600 zijn niet beter van kwaliteit van de Qtek S100 of T-Mobile MDA Compact en kenmerken zich door relatief fletse kleuren maar vooral wazigheid en overbelichtingproblemen.

Zeker in vergelijking met de kwaliteitsfoto's van bijvoorbeeld de Nokia 6680 of 6630 zijn de geschoten plaatjes van de E-ten M600 ronduit slecht. De Nokia 7610 presteert zelfs nog beter, laat staan Nokia 6630. Beide devices zij nu ruim één jaar oud. Net als de Motorola MPx220 en Qtek 9100 (HTC Wizard) beschikt de E-ten M600 over een flits LED, maar deze is weer van beroerde kwaliteit zodat het weinig uitmaakt, tenzij men een foto maakt van ongeveer 20 cm afstand. Ruis steekt dan nog steeds de kop op, de kwaliteit zal helaas niet beter worden.

Tot nu toe is de HTC Universal het enigste device van HTC gebleken dat met een redelijke fotokwaliteit aan kan komen in de 1.3 megapixel resolutie, maar dan praten we ook over een groot device waar meer ruimte is voor een goede lens. Topper is de nog uit te brengen Qtek S200 of Orange SPV M600 (HTC Prophet) die zeer goede fotokwaliteit brengt op 2.0 megapixel.

Op het laatstgenoemde toestel na kan HTC nog steeds niet de strijd aan met fabrikanten als Nokia of Sony Ericsson als het gaat om camerakwaliteit. Wel is in Windows Mobile 5.0 de camera API nu geïntegreerd zodat ontwikkelaars hier sneller mee uit de voeten kunnen.

Natuurlijk kan men zelf ook (kleur)instellingen maken voor de foto. De E-ten M600 heeft hier een erg speciaal menu voor, in de vorm van duidelijke iconen in de viewfinder zelf. Zo krijgt men het idee van een digitale camera. Gebruikersvriendelijk is anders, want men moet de iconen aanraken voor een korte beschrijving. Uit het hoofd leren is dan ook het devies als men van plan is veel foto's te maken. Een voordeel is wel dat de functies zo in één keer beschikbaar zijn en ze snel gebruikt kunnen worden als men weet wat de iconen betekenen.

Naast diverse instellingen voor het omgevingslicht (Auto, Daylight, Incandescent, Fluorescent, Night) kunnen er enkele effecten worden toegepast, namelijk grijsschaal, Sepia-tint en Cool, wat een soort blauwtint is. Foto's kunnen daarnaast in de resoluties 1280 x 960, 640 x 480, 320 x 240 en 176 x 144 pixels kunnen worden geschoten. Het toestel kan vanzelfsprekend ook video's opnemen, dit kan in de resoluties 320 x 240 en 176 x 144 pixels. Er wordt gebruikgemaakt van de 3GP-codec en de video's zien er bij voldoende daglicht redelijk uit, de frame-rate is erg goed.

Aanwezige programma's

Omdat de M600 een Windows Mobile OS heeft zijn er veel standaard Windows-based programma`s te vinden, waaronder Internet Explorer, een zeer uitgebreide kalender/agenda, fotoalbum, Windows Media Player 10, voicememo, takenlijst en calculator. Daarnaast ontbreekt MS Word, Excel, PowerPoint en een PDF viewer niet. Daarnaast heeft E-ten leuke en nuttige extra programma's toegevoegd zoals Voice Command en een heus tekenprogramma met aardig veel functionaliteit.

Games

Wat games betreft is de E-ten M600 bijzonder karig. Standaard worden slechts twee games meegeleverd welke overigens standaard voor Windows Mobile zijn. De games zijn Patience (zelfde als de PC-versie) en Bubble Breaker, een simpel puzzelspelletje. Het toestel moet het spijtig genoeg zonder JAVA doen, dus standaard kunnen er geen JAVA applicaties gedraaid worden.

Conclusie

Heel veel verschillende Pocket PC phones passeren de revue, van onder andere HTC, Quanta en Samsung: E-ten is slechts één van de velen. De trend van kleine Pocket PC Phones lijkt nu stevig door te zetten, de verkopen van grote modellen zoals de MDA Pro dalen ten opzichte van de handzame Pocket PC Phones. De features van deze compacte devices gaan steeds verder, en ook de E-ten M600 is een compleet toestel is met Wireless LAN 802.11b, een helder QVGA scherm, normaal SD slot voor enorm veel opslagmogelijkheden en Windows Mobile 5.0.

Ten opzichte van de E-ten M500 is de M600 geen extreme upgrade, maar het standaard aanwezige WM 5.0 OS en Wireless LAN kan veel gebruikers over de streep trekken. Daarnaast levert E-ten uitstekende service aan gebruikers door het snel verstrekken van ROM-upgrades en zelfs een Windows Mobile 5.0 upgrade voor de E-ten M500. Anders dan HTC is ook de belkwaliteit van zowel de M500 en M600 prima in orde, een punt waar hier wél aandacht aan wordt besteed in tegenstelling tot HTC.

Hoewel het toestel het goed doet in de retailkanalen heeft ook de E-ten M600 flinke nadelen. Om te beginnen is de stabiliteit van het Windows Mobile besturingssysteem niet om over naar huis te schrijven en is de soft-resetbutton dikwijls nodig. Men heeft het gevoel dat het toestel Windows 98 draait en dat kan gewoon niet voor een toestel van dit kaliber, zeker niet omdat de M600 ook een telefoon is. Daarnaast is de camera bedroevend slecht en zal de 1,3 megapixel module niet beter presteren dan een goed VGA-model. Om verder te gaan is het uithoudingsvermogen zwak ten opzichte van HTC-toestellen en JAVA heeft men kennelijk niet nodig, vindt fabrikant E-ten.

Veel van de problemen zullen in een volgende ROM upgrade door E-ten opgelost gaan worden. Wie deze issues voor lief neemt, heeft aan de M600 een handzaam toestel en in combinatie met een 4 GB kaartje heeft men enorm veel opslag binnen handbereik. Er is echter één maar. De HTC Magician serie (Qtek S100) is geen partij voor de modernere E-ten M600, en heeft zo zijn afwegingen ten opzichte van de HTC Wizard lijn (Qtek 9100). De E-ten M600 zal echter het onderspit moeten delven tegen de kersverse HTC Prophet serie (Qtek S200, Orange SPV M600 en i-mate JAMin) die zondermeer beter is. Met name een erg goede (!) 2.0 megapixel camera, Bluetooth 2.0, betere standbytijd, softkeys onderaan het scherm en een compacter formaat zullen redenen zijn waarom de E-ten M600 de strijd niet gaat winnen. De losse toestelprijs speelt hierin ook een rol, de HTC Prophet in de vorm van de i-mate JAMin zal grofweg 100 euro goedkoper zijn dan de E-ten M600 om nog maar niet te spreken over de providervarianten als de Orange SPV M600.

Namens NieuweMobiel.NL willen we Smartphonestunts.nl graag bedanken voor het uitlenen van het toestel waardoor deze review tot stand kon worden gebracht.


Vermelde toestellen

Vragen en antwoorden over deze E-ten M600 review